Ông già chocolate và hành trình khởi nghiệp ở tuổi 70

Trên khoảng sân của xưởng chế biến, hàng chục ký cacao vừa thu hoạch chuẩn bị được tách hạt để lên men. Khó tin rằng những trái cacao màu sắc rực rỡ, vàng, đỏ hồng, hồng thẫm, xanh… với lớp thịt trắng ngọt chính là nguyên liệu làm nên những thỏi chocolate đắng ngọt nhiều người mê. Cuối lối đi gồm các thùng gỗ phủ bạt là khoảnh sân phơi hạt cacao đã lên men. Các hạt cacao nâu bóng phơi đủ 6 nắng bắt đầu dậy mùi đặc trưng của chocolate. Dẫn người viết tham quan nhà máy, ông Bùi Durassamy, vị Việt kiều Canada có 2 dòng máu Việt – Ấn với nước da nâu, say sưa kể câu chuyện “khởi nghiệp” ở tuổi U70 với mô hình sản xuất thủ công “from-bean-to-bar” (sản xuất chocolate từ trái cacao) ít người làm được.

Sinh trưởng trong gia đình 9 người con, có cha là người Ấn Độ, mẹ là người Việt Nam. Ông Bùi Durassamy (tên thường gọi là Sammy) sang Canada định cư năm 15 tuổi. Tốt nghiệp ngành thực phẩm, chuyên ngành chế biến bánh kẹo, nhưng sự nghiệp của ông lại gắn với nghề cơ khí. Xưởng Can-Am Metalworks của ông chuyên gia công các sản phẩm tôn, thép, kim loại theo bản vẽ cho khách hàng Canada và Mỹ. Cách đây 10 năm, ông mua một mảnh đất ở Châu Thành, Tiền Giang, xây nhà nhờ người trông coi. Sau khi nghỉ hưu, ông bán xưởng cơ khí và thường xuyên về Tiền Giang an dưỡng tuổi già. Chính ông Sammy cũng không ngờ cơ duyên này lại đưa ông vào chặng đường gắn liền với loại cây công nghiệp ở vùng sông nước này: trái cacao.

Được Nhà nước đẩy mạnh diện tích từ trên 4.000ha năm 2005 lên 25.700ha năm 2012 và đặt mục tiêu 50.000ha đến năm 2020, cacao Việt Nam được các nhà chế biến thế giới xếp vào nhóm có chất lượng cao như Ghana, Bờ biển Ngà, Brazil. Việt Nam là nước duy nhất ở châu Á trồng và xuất khẩu cacao lên men để làm chocolate. Loại trái này từng được kỳ vọng đem đến cơ hội mới cho người nông dân song thực tế không được khả quan. Đầu ra bấp bênh, giá cả lên xuống thất thường nên điệp khúc chặt – trồng – trồng – chặt của bà con với cây cacao vẫn tiếp diễn. Trái cacao hiện chủ yếu được bán cho các doanh nghiệp thu mua của nước ngoài để chế biến thành phẩm từ cacao (không phải chocolate), bán cho các nhà máy chế biến bánh kẹo, thực phẩm. Còn nhà sản xuất được chocolate thành phẩm từ trái cacao chỉ đếm được trên đầu ngón tay vì độ khó của quy trình.

Nói về chocolate xuất xứ Việt Nam, gần đây thương hiệu Marou của 2 chàng trai ngoại quốc sản xuất tại Việt Nam, từng được giới truyền thông nhận xét là loại “chocolate ngon nhất thế giới” được nhiều người biết đến. Sản phẩm chủ yếu xuất khẩu và bán giá khá cao. Hay tin, ông Sammy mừng nhưng không khỏi “tủi thân” vì dù gì đó cũng không phải sản phẩm của người Việt. “Nhất là khi thấy bà con cứ chặt bỏ cây cacao vì đầu ra bấp bênh. Chính người trồng cũng chưa bao giờ được ăn thử chocolate làm từ trái cacao thế nào, tôi quyết tâm dùng kiến thức mình có để làm ra loại chocolate do người Việt làm cho người Việt thưởng thức”, ông Sammy kể. Mặc cho gia đình can ngăn, hành trình “khởi nghiệp” của ông lão U70 bắt đầu từ đấy.