Hãy khoan dung với người khác và nghiêm khắc với chính mình: Với đủ thời gian và kiên nhẫn, bạn có thể làm được bất cứ điều gì

(1)

“Hãy cho tôi biết bạn hay chú ý đến điều gì và tôi sẽ cho bạn biết bạn là ai.” – Jose Ortega y Gasset

Nếu bạn sống là một người nhàm chán, sớm muộn gì bạn cũng mất đi nghị lực. Cha tôi đã từng nói điều tương tự khi tôi còn nhỏ: “Con sẽ trở thành người giống những bạn bè mà con chơi cùng.”

Điều đó đúng cho cả những ảnh hưởng từ xã hội và ảnh hưởng thông tin: Nếu bạn nghiện nghe những lời huyên thuyên của trên chương trình tin tức, bạn sẽ sớm trở nên lo lắng, bất mãn và liên tục cảm thấy bị tổn thương. Nếu bạn chỉ xem những chương trình giải trí phi thực tế, bạn sẽ ngày càng thấy thế giới này khó sống. Nếu bạn chỉ theo dõi thị trường và ám ảnh với mỗi sự biến động, thế giới quan của bạn sẽ bị định nghĩa bởi tiền và vấn đề được, mất.

Nhưng nếu bạn tiếp thu những kiến thức triết học thì sao? Nếu gần đây trong tâm trí bạn toàn là hình mẫu của sự điềm đạm, can đảm và danh dự? Bạn sẽ dần trở thành những gì bạn nghĩ đấy. Goethe nói: Hãy cho tôi biết bạn chơi với ai và tôi sẽ cho bạn biết bạn là ai. Còn Gasset nói: Cho tôi biết bạn quan tâm đến điều gì, và tôi sẽ cho bạn biết điều tương tự. Hãy nhớ lấy điều này vào lần tới khi bạn cảm thấy ngón tay bị đau vì lướt Facebook.

(2)

“Tôi có thể lập lại không gian nhưng thời gian thì không bao giờ.” – Napoleon Bonaparte

Đất đai có thể giành lại sau một trận chiến, một ngọn đồi hay một vùng đồng bằng có thể đổi chủ đến vài lần. Nhưng bỏ qua cơ hội? Những điều này sẽ không thể lấy lại được. Khoảnh khắc trong thời gian, trong văn hóa? Không thể tái tạo được. Một người không thể quay về quá khứ để chuẩn bị những điều họ nên chuẩn bị, không ai có thể quay về thời khắc quan trọng đã bỏ lỡ vì sợ hãi hay vì cái tôi.

Napoleon rất giỏi trong việc đổi không gian lấy thời gian: Chắc chắn rồi. Bạn cũng có thể làm thế, có lẽ bạn đang cho tôi phần thời gian tôi cần để huấn luyện binh lính của mình hoặc thuyên chuyển họ đến nơi mà tôi muốn. Nhưng trong cuộc sống, phần lớn chúng ta rất tệ ở khoản này. Chúng ta lãng phí cả giờ đồng hồ hay thậm chí là cả buổi chiều như thể đem chúng trở lại với chỉ vài USD. Và chỉ rất lâu sau đó, khi cần kề cái chết hay khi họ nhìn về quá khứ những việc đáng lý nên xảy ra, nhiều người nhận ra sự thật đau lòng của câu nói này. Đừng làm như vậy. Hãy nắm bắt nó ngay lúc này.

(3)

“Bạn sẽ không biết ai đang khỏa thân bơi cho đến khi cơn sóng ập tới.” – Warren Buffett

Vấn đề của việc so sánh bản thân với người khác là bạn thực sự không bao giờ hiểu được người khác. Người đồng nghiệp có một chiếc xe sang? Nó có thể không an toàn khi đạt đến mức 100.000 dặm. Người bạn luôn đi du lịch ở những nơi xa? Có thể họ đã quá hạn tín dụng và sắp bị sếp sa thải. Cuộc hôn nhân của nhà hàng xóm khiến bạn bất an về tình trạng hôn nhân của mình? Đó có thể là một cơn ác mộng, là sự dối trá.

Con người ta rất giỏi giả vờ,và vẻ ngoài tốt đẹp đó của họ che dấu các nguy cơ và sự thiếu trách nhiệm. Warren Buffett nói rằng: Bạn sẽ không bao giờ biết được đến khi việc trở nên tồi tệ. Nếu bạn sống tốt, nếu bạn đưa ra những quyết định hay và chắc chắn, đừng để bị ảnh hưởng bởi những gì người khác làm – dù đó là sự hồ hởi phi lý hay bi quan hoảng loạn. Xem cuộc sống tốt đẹp của người khác như một câu chuyện cảnh báo chứ không phải như sự nhen nhóm hay nguồn gốc của sự bất an. Hãy tiếp tục những gì bạn đang làm và đừng để bị bắt gặp đang bơi khỏa thân! Vì cơn sóng sẽ ập đến bất cứ lúc nào. Hãy chuẩn bị tinh thần!

(4)

“Tìm kiếm người khác qua đức tính của họ, tìm kiếm bản thân qua thói xấu của chính mình.” – Benjamin Franklin

Marcus Aurelius đã nói điều tương tự: “Hãy khoan dung với người khác và nghiêm khắc với chính mình.” Tại sao? Cho người mới bắt đầu, vì người duy nhất bạn cần kiểm soát là chính bản thân bạn. Cứ loanh quanh cư xử nghiêm khắc với mọi người là một việc làm mất thời gian. Lý do khác đó là bạn không biết được người khác đã và đang trải qua những gì.

Người có vẻ như từ chối lời mời thân thiện của bạn một cách thô lỗ? Nếu họ đang phải cố gắng làm việc để đảm bảo cuộc sống gia đình và dù họ rất muốn đi cà phê cùng bạn. Họ đang làm hết sức mình để có thể dành nhiều thời gian hơn cho những người họ yêu quý thì sao? Vấn đề là: Bạn không biết được. Cho người khác lợi ích từ sự nghi ngờ. Hãy tìm điểm tốt của họ và hãy để sự tốt đẹp đó tác động hành động của bạn.

(5)

“Thế giới không đủ lớn cho Alexander Đại đế, nhưng chiếc quan tài thì đủ.” – Juvenal

Một chiếc tàu thủy tốt có thể hạ kẻ chinh phục giỏi nhất thế giới. Hãy nhớ rằng: trước cái chết chúng ta đều bình đẳng. Nó xử lý chúng ta nhanh gọn, nhỏ và lớn. Tôi mang theo một đồng xu trong túi để ghi nhớ điều này: gợi nhớ cái chết (Memento Mori). Điều Juvenal nhắc nhở chúng ta cũng là điều mà Shakespeare đã nói trong vở Hamlet:

“Đại đế Caesar, chết đi và về với đất,

Dừng lại trong một chiếc hố, ngăn gió thổi qua.

Ôi trái đất kia khiến thế giới này kinh ngạc

Hãy vá bức tường đã để lọt cơn gió kia!”

Không quan trọng bạn nổi tiếng thế nào, bạn mạnh mẽ thế nào, bạn nghĩ bạn còn bao nhiêu điều để làm trên thế gian này, điều tương tự xảy đến với tất cả chúng ta, và nó có thể xảy đến khi chúng ta ít ngờ đến nhất. Và rồi chúng ta sẽ thức ăn cho giun dế và thế là hết.

(6)

“Phát triển là thay đổi, cho nên để trở nên hoàn hảo là phải thay đổi thường xuyên.” – Winston Churchill

Có thể đây không phải là câu nói gốc của Churchill nhưng ông đã áp dụng điều này vào cuộc sống của mình. Ông ấy thậm chí còn châm biếm sự liên tục thay đổi góc nhìn chính trị của mình: “Tôi đã nói ra nhiều điều ngu ngốc khi còn làm việc cho Đảng Bảo Thủ, và tôi rời bỏ nó vì tôi không muốn tiếp tục nói ra những điều ngu ngốc.”

Như Cicero đã nói khi bị công kích vì thay đổi chủ kiến: “Tôi sẽ nói điều gì là chắc chắn; và không như những người khác, đó là cách tôi vẫn là một người tự do.” Không có gì đáng ngạc nhiên hơn việc thay đổi niềm tin lâu dài, chủ kiến và thói quen. Bạn thay đổi càng nhiều, bạn càng trở nên tốt hơn.

(7)

“Đừng phán xét kẻo sẽ bị phán xét.” – Jesus

Người không chỉ gọi tên khuynh hướng xấu xa nhất của chúng ta mà còn hỏi rằng: “Sao ngươi lại nhìn vào vết trong mắt người anh em của mình, mà không nhìn nhận dằm trong mắt ngươi?” Điều này tương tự với điều mà nhà triết học người Stoic, Seneca từng nói: “Người nhìn vào nốt mụn của người khác khi chính ngươi lại mang một thân lở loét.”

Đừng phí thời gian phán xét và lo lắng cho người khác. Cuộc đời bạn còn hàng đống vấn đề phải xử lý. Khả năng là sai sót của bạn có thể trở nên tệ hơn – và ở bất kì trường hợp nào, chúng ít nằm trong tầm kiểm soát. Hãy làm điều gì đó với chúng đi.

(8)

“Thời gian và sự kiên nhẫn là những chiến binh mạnh mẽ nhất.” – Leo Tolstoy

Đây là lời thoại Tolstoy viết cho nhân vật Thống tướng Mikhail Kutuzov trong Chiến tranh và Hòa bình. Trong thực tế, Kutuzov cho Napoleon một bài học nhớ đời với sự thật trong bài thơ trào phúng vào mùa đông dài ở Nga năm 1812. Tolstoy cũng nói, “Mọi thứ đều đến đúng lúc cho kẻ biết đợi chờ.”

Khi cần hoàn thành một điều trọng đại, bạn cần có sự kiên nhẫn và vận may, thật nhiều sự kiên nhẫn, nhiều như bạn nghĩ bạn cần sự can đảm và gan dạ. Trong cuốn sách Conspiracy của mình, về âm mưu tiêu diệt Gawker của Peter Thiel, mật vụ của ông miêu tả điều tương tự: Với đủ thời gian và sự kiên nhẫn, bạn có thể làm bất cứ điều gì.

(9)

“Không ai có thể cứu chúng ta ngoài chính chúng ta / Không ai có thể và sẽ không ai làm.” – Buddha

Liệu chúng ta sẽ đợi ai đó đến cứu giúp, hay chúng ta sẽ nghe theo lời kêu gọi truyền cảm của Marcus Aurelius để “chủ động trong việc cứu giúp bản thân – nếu bạn có quan tâm đến bản thân mình – và làm như thế khi nào có thể.”

Vì theo cách nào đó, chúng ta phải bỏ những chủ đề thế này sang một bên và bắt đầu hành động. Không ai xì mũi thay người khác. Một bài đăng trên blog khác không phải là câu trả lời. Quyết định và lựa chọn đúng đắn mới là câu trả lời. Ai biết được bạn còn được bao nhiêu thời gian, hay điều gì đang chờ đợi vào ngày mai? Nên hãy hành động đi.

Mộc Dương

Theo Trí Thức Trẻ