Khởi nghiệp thành công: Bài học từ Israel

GS. Võ Tòng Xuân và GS. Dan Shechtman

GS. Dan bắt đầu bằng chuyện đất nước Israel của ông là một dải đất chỉ hơn 2 triệu hecta (bằng phân nửa diện tích Đồng bằng sông Cửu Long) mà đã có 1,6 triệu hecta là sa mạc, chỉ có một ít đất màu mỡ, chỉ có một con sông nước ngọt, không tài nguyên thiên nhiên nào khác.

Tài nguyên duy nhất là khối óc của con người Israel. Do đó mọi người Israel, từ dân thường cho đến các nhà lãnh đạo tối cao đều tâm niệm phải học hành chăm chỉ nhất, thật căn bản và thâm sâu mới có tài để xây dựng đất nước hùng mạnh.

Trong thời đại ngày nay, mỗi quốc gia cần phải có tiềm lực thật mạnh về khoa học – công nghệ và phải biết kinh doanh sản phẩm khoa học – công nghệ mới phát triển nhanh được. Với dân số 9 triệu người, chính phủ Israel xác định ngay từ đầu mục tiêu giáo dục là đào tạo toàn dân trở thành những chuyên viên khoa học – công nghệ, nên đã xây dựng 9 trường đại học trang bị đầy đủ thiết bị tối tân cho các phòng thí nghiệm để các giáo sư nghiên cứu, giảng dạy.

Sinh viên giỏi từ 600 trường trung học trong cả nước được tuyển vào học tại 9 đại học này đều có thầy giỏi và đủ trang thiết bị để học, thực hành và cùng nghiên cứu khoa học với thầy cô.

Nhờ chính sách đó mà ngày nay Israel nổi tiếng là quốc gia công nghiệp với hàng trăm nghìn chuyên gia, trong đó có 12 người đoạt giải Nobel. Nổi tiếng hơn nữa, Israel được cả thế giới công nhận là quốc gia khởi nghiệp.

Trong giờ giải lao, tôi hỏi chuyện GS. Dan về kinh nghiệm đào tạo thanh niên khởi nghiệp. Ông nói, ngoài việc giảng dạy và nghiên cứu tại Học viện Technion, ông còn khởi xướng phong trào khởi nghiệp (startup) của Israel bằng chương trình đào tạo “Tính kinh doanh công nghệ” cho sinh viên trước khi tốt nghiệp. Đây là một chương trình ngắn hạn bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng kinh doanh cho sinh viên.

Học viện Technion ở Israel

Trong từng môn học, giáo sư dạy cho sinh viên đạt 6 mục tiêu: Biết, hiểu, áp dụng, phân tích, đánh giá, sáng tạo, chứ không phải dạy để thi đậu rồi thôi.

Không những lo công việc đào tạo và nghiên cứu tại trường đại học, ông còn chú ý đến phương pháp giáo dục ở bậc học phổ thông để chuẩn bị nhân tài khoa học – công nghệ trước khi bước vào đại học.

Ông đã xin Văn phòng Giải thưởng Nobel tại Thụy Điển cho phép ông dịch các bích chương giới thiệu nội dung những phát minh đã đoạt giải thưởng vật lý, hóa học và kinh tế hằng năm để phổ biến cho học sinh của hơn 600 trường trung học khắp lãnh thổ Israel.

Khi ông về hưu cách nay 5 năm, ông mở trường mẫu giáo khoa học dạy cho trẻ con làm quen với các hiện tượng vật lý và hóa học trong tự nhiên, đồng thời Đài Truyền hình Thụy Điển đã chiếu chương trình hằng tuần “Học làm nhà khoa học với Dr. Dan”, được phụ huynh trong nước rất hoan nghênh.

GS. Dan cho biết thêm, chính phủ Israel cho xây dựng Trung tâm Startup Nation Central (SNC) để tập hợp các nguồn tư liệu phục vụ cho sinh viên hoặc doanh nghiệp muốn xây dựng, cải tiến đề án khởi nghiệp.

Trung tâm SNC có những thông tin: cả nước có 6.170 công ty startup đã thành công. Các startup có thể xem hồ sơ của từng công ty để tham khảo cách xây dựng đề án startup từ khâu xác định thị trường đến tổ chức sản xuất, đưa sản phẩm đến khách hàng.

Đã có 429 nhà đầu tư, từng nhà đầu tư có tôn chỉ riêng về mục tiêu và đối tượng được tài trợ hay đầu tư. Đã có 219 trung tâm ươm tạo doanh nghiệp và nhà kinh doanh sẵn sàng tạo điều kiện cho startup hoặc doanh nghiệp yếu kém đến bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng sáng tạo.

Đã có 321 tập đoàn đa quốc gia cộng tác với startup, phần lớn liên doanh với startup Israel. Có 15 trường đại học và học viện với 1.463 chuyên gia hàn lâm đăng ký cố vấn startup.

Trung tâm SNC có trang web tìm thông tin (SNC Finder) giúp startup tìm tư liệu nhanh chóng. Đây là nguồn tư liệu hàng đầu chuyên sâu về các nhà khởi nghiệp, nhà đầu tư, những vườn ươm khởi nghiệp, và các tập đoàn đa quốc gia của Israel.

Bằng cách kết hợp công nghệ dữ liệu, dịch vụ đám đông và một nhóm nhà phân tích chuyên nghiệp, SNC Finder cung cấp thông tin cập nhật nhất và chi tiết về hơn 6.200 công ty đang hoạt động. Đóng vai trò là cửa ngõ cho hệ sinh thái đổi mới của Israel, SNC Finder tăng cường năng lực cho các công ty Israel bằng cách tạo điều kiện tiếp xúc với hàng triệu du khách toàn cầu đang tìm đối tác ưng ý nhất trong ngành công nghiệp địa phương.

Với sự khởi xướng phong trào khởi nghiệp qua lớp học “Tính kinh doanh công nghệ” trong trường đại học, và việc giới thiệu khoa học – kỹ thuật cho các bậc học phổ thông cùng tư liệu trực tuyến, GS. Dan đã góp phần thành lập hàng ngàn doanh nghiệp vừa và nhỏ, tạo công ăn việc làm cho hàng triệu thanh niên Israel sản xuất hàng nông sản công nghệ cao và các giải pháp tin học ứng dụng cho công nghiệp chất lượng cao xuất khẩu.

Nhờ cách triển khai tổng hợp này, Israel luôn có sản phẩm khoa học – công nghệ sáng tạo, không ngừng tăng cao lợi tức: GDP bình quân đầu người Israel năm 2017 là 40.237 USD, cao hơn cả nước Anh, gấp 17 lần của Việt Nam.

Qua kinh nghiệm của Israel càng thấy rõ vai trò của nền giáo dục chất lượng cao từ mẫu giáo lên trung học, chuẩn bị vững chắc cho sinh viên vào đại học hoặc các trường hướng nghiệp. Một mặt nhà nước đầu tư đến nơi đến chốn cho giáo dục các cấp, một mặt tinh thần học tập của toàn dân Israel để làm giàu cho đất nước nghèo tài nguyên đã tạo nên thành công của một đất nước nổi tiếng về khoa học – công nghệ.

Nhiều nước đã tổ chức tham quan Israel để mong học tập kinh nghiệm khởi nghiệp nhưng chưa thành công vì chưa chú ý đến chất lượng con người và phương pháp triển khai. Những nền giáo dục khập khiễng, quá yếu từ nhà trẻ, mẫu giáo đến trung học và đại học lại vừa thiếu đầu tư đến nơi đến chốn về trang thiết bị khoa học, thiếu lực lượng giảng dạy và nghiên cứu, trong khi bản thân người học chưa quyết tâm học tập, thì không thể làm theo Israel được.

GS VÕ TÒNG XUÂN