Từ việc Vinschool chuyển sang mô hình phi lợi nhuận, nhìn lại “thị trường” giáo dục tư nhân Việt Nam

Trong tuần vừa qua, Tập đoàn Vingroup đã công bố chuyển đổi hệ thống Vinmec và Vinschool sang mô hình phi lợi nhuận, cam kết dành 100% lợi nhuận để sử dụng cho việc tái đầu tư nhằm liên tục nâng cấp và phát triển hệ thống.

Thông tin này thoạt đầu có thể khiến nhiều người nghĩ rằng Vinmec và Vinschool sẽ hoạt động không có lợi nhuận và thậm chí sẽ cung cấp dịch vụ chất lượng cao với giá rẻ.

Thực tế, doanh nghiệp phi lợi nhuận theo quy định là doanh nghiệp được thành lập theo luật doanh nghiệp và hoạt động như các doanh nghiệp thông thường. Chỉ khác là những đơn vị này cam kết sử dụng ít nhất 51% tổng lợi nhuận hàng năm để tái đầu tư nhằm thực hiện mục tiêu xã hội, môi trường như đăng ký.

Những trường học phi lợi nhuận có học phí đắt đỏ

Có thể hiểu các trường đại học theo mô hình lợi nhuận hoạt động giống như một công ty, kinh doanh và kiếm tiền cho cổ đông trong khi những trường theo mô hình phi lợi nhuận có mục tiêu hướng đến là chất lượng giáo dục của sinh viên, giúp họ hoàn thành việc học và thành công trong sự nghiệp.

Tại Việt Nam, British Council cũng hoạt động theo mô hình phi lợi nhuận và là đơn vị đào tạo tiếng Anh với học phí cao nhất Việt Nam. UNIS Hà Nội là một ngôi trường phi lợi nhuận dành cho cả những gia đình nước ngoài và gia đình Việt Nam hiện đang sống ở Hà Nội, mức học phí là 500 triệu đồng/năm.

Còn tại đại học RMIT Việt Nam (một trường phi lợi nhuận), học phí cho chương trình Đại học nằm trong khoảng 500 – 800 triệu đồng cho toàn bộ khóa học.

Một trong những trường Đại học nổi tiếng nhất thế giới – Harvard – chính là một trường đại học phi lợi nhuận. Nhưng đây cũng là một trong những ngôi trường có học phí cao và tăng nhanh nhất. Cơ hội học tập dành tại Havard dành cho sinh viên “không giàu có” là học bổng.

Bên cạnh việc thu học phí của những sinh viên giàu có, Harvard còn có nhiều nguồn thu khác. Nguồn thu chính của trường đến từ các khoản quyên góp, học phí, tài trợ, quà hiện vật. Theo Bloomberg, những khoản này chiếm từ 60-70% ngân sách của Harvard và được sử dụng để giảm gánh nặng cho sinh viên hoặc cung cấp nguồn lực dành cho học bổng. Chính vì vậy khi các trường như Harvard không nhận được nhiều tài trợ, quyên góp, họ có thể cắt giảm chi tiêu cho học bổng.

Thị trường trường học tư nhân tại Việt Nam: béo bở

Theo thống kê, trong khoảng thời gian từ năm 2000 – 2013, số trường Đại học, cao đẳng (công lập/ngoài công lập) tăng trưởng bình quân mỗi năm lên tới 6,5%, nhanh hơn tốc độ tăng sinh viên trong giai đoạn 2000 – 2013 (bình quân tăng 6,1%/năm).

Nhìn con số các trường Đại học, cao đẳng tăng nhanh cũng thấy được phần nào mức độ hấp dẫn của lĩnh vực đầu tư này dù ít đơn vị công bố con số doanh thu, lợi nhuận.

Các Tập đoàn lớn tại Việt Nam không đứng ngoài công cuộc “trồng người”. Trước Vingroup, FPT và Tân Tạo đã thành lập các trường đại học mang tên mình. Ngoài ra, RMIT Vietnam, Anh văn hội Việt Mỹ (VUS), FPT Education và Trung tâm tiếng Anh Apollo là 4 trong rất nhiều trường tư tên tuổi hiện nay hoạt động tại Việt Nam.

Trong đó, FPT Education là đơn vị hoạt động hiệu quả nhất. Do Tập đoàn FPT sở hữu 100% vốn, năm 2014, FPT Education đạt 590 tỷ đồng doanh thu thuần nhưng lợi nhuận đạt được lên tới 171 tỷ đồng. Biên lợi nhuận của FPT Education là 29%.

Trước khi Vinschool chuyển sang mô hình phi lợi nhuận thì RMIT là trường đại học phi lợi nhuận duy nhất trong nhóm các trường tư nói trên, và cũng là trường có biên lợi nhuận thấp nhất mặc dù doanh thu thực sự nổi trội. Biên lợi nhuận của RMIT chỉ ở mức 5,5% năm 2014 đạt doanh thu trên 1.100 tỷ đồng.

2 trung tâm tiếng Anh Apollo và VUS mặc dù tính chất hoạt động tương đối giống nhau, nhưng kết quả hoạt động khác biệt rõ rệt. Thành lập sau Apollo 4 năm (năm 1998), chỉ hoạt động ở Tp.HCM, VUS lại có doanh thu thuần gấp 3 lần so với Apollo. So sánh số trung tâm 2 trường có, thậm chí số trung tâm của Apollo vẫn nhỉnh hơn với 19 cơ sở trên khắp các thành phố lớn ở Việt Nam, VUS chỉ có 15 trung tâm tại Tp.HCM.

Không những thua kém về doanh thu, biên lợi nhuận của Apollo cũng thấp hơn hẳn so với VUS, chỉ đạt 7,1% trong khi VUS đạt 22,36% – là một tỷ lệ tương đối lớn đối với bất kỳ ngành kinh doanh nào.

Dù không cùng thời điểm, nhưng nếu so với các trường này, doanh thu từ mảng giáo dục của Tập đoàn Vingroup năm 2015 là 514 tỷ đồng – chiếm 1,5% doanh thu thuần của Tập đoàn – là một con số không tồi.

Theo Hải Thanh

CafeF/Trí thức trẻ